Có thể hình dung phần lớn cuốn phim bút ký của Nguyễn Ngọc Tư như một con thuyền vượt sóng: một bên là những rộn ràng sống động của sinh hoạt đời thường, một bên là những đòi hỏi (rất nghiêm trang và chính đáng) cho công lý.
Nguyễn Ngọc Tư là tiêu biểu của thế hệ Việt Nam mới, sinh ra sau thống nhất, trong thanh bình, nhưng luôn quý trọng những hy sinh, và hãnh diện chấp nhận kế thừa những người mang lại thống nhất và thanh bình ấy. Hãnh diện với quá khứ và xông vai tiếp tục đi tới. Những người như Nguyễn Ngọc Tư cực khổ mà không than phiền; cuộc sống giản đơn nhưng thấp thoáng một nội tâm phức tạp và bí ẩn.
Đọc xong tập bút ký của Nguyễn Ngọc Tư, bạn đọc hẳn sẽ có một tâm trạng khó tả. Những chi tiết trong đó làm người đọc thẫn thờ, nhưng sao ấy, chúng không tủn mủn tẩn mẩn, mà sáng mà vui. Cái nhìn của cô trong Chút tình sông nước đúng là một cái nhìn “điện ảnh”: những gam màu thật tươi, những “cận cảnh” bất ngờ, song đôi mắt nhà văn ấy không bị vướng cái rè rè cơ động, cái xoay chuyển chậm chạp của máy quay phim, mà gần hơn với cái tung tăng của một con bướm nhỏ. Cảnh và người, lạ mà thân, xa mà gần, náo hoạt mà tĩnh yên, và đầy lòng thương mến. Nhiều truyện của cô gần như một bài vọng cổ, chúng thường là những chuyện buồn, kết thúc bằng một nốt trầm, một sự lửng lơ…
“… Ta vẫy một chiếc xe khác, đi thêm một đoạn đường. Ông già ngồi bên sắp ngủ gật, nghe ta hỏi làm thức ăn lúc này khá không, ông tỉnh dậy, khá gì, đáp đổi qua ngày thôi. Cái gì cũng lên giá, nè, khoanh thuốc gò này bữa nay lên thêm ngàn hai, vậy là mất toi một ký cải xanh. Tưới trần ai mới được ký cải, đi chợ dìa bữa nào cũng buồn đã đời, ngó thấy người ta uống chai bia chín mười ngàn, uống cái ọt, rồi đi đái hết trơn. Xong uống chai khác. Mà, tui thấy chú em hơi quen quen, chú ở Giáp Nước hay Thị Tường?
Tim ta nhói lên một cái, mấy tiếng đó như thường, như bao dung y hệt người cha, người mẹ, cô em gái nhỏ của mình. Nơi đó, có khi tám, hay mười tám năm rồi ta chưa về lại. vậy thì bác tài ơi, cho tôi xuống chỗ đầu kinh kia đi.
Ta run rẩy bò lên những cây cầu khỉ, ta lồm cồm men theo con đường đất lở lói, đứt khúc bởi những cống, mương. Ta ra đi từ giải phóng, gần ba mươi năm rồi nhưng xứ sở vẫn còn nghèo. Ngoài vườn, cây trái xác xơ, phơi mình chang chang trong nắng.
Nhưng tấm lòng cởi mở, nhiệt thành, hào sảng của dân xứ Đầm (thị Tường) thì còn. Mèn ơi, thằng Hai, thằng Hai nè bà nó ơi, cái thằng, lâu lắm… Coi anh Hai mập mạp tốt tướng lắm má à. Bà má mắt mờ rờ bụng ta, cười khùng khục, í, bụng bây như có chửa năm bảy tháng, nhớ hồi đó, mỗi khi đi công tác về, bây chỉ cái bụng xẹp lép, kêu nghe ọt ọt, than, má ơi, đói quá, thấy mà thương. Ta cười sượng trân, con nhớ mà má Ba. Má cười, Tổ cha bây, nhớ lộn má Ba bên xóm Huế hà, tao là má Bảy, hỏng nhớ he?
Và còn nhiều bà má, ông ba khác, người đã mất, người còn thì lẫn lộn nhớ quên. Nhưng những người phụ nữ xứ sở này bảo rằng chưa bao giờ quên ta. Họ biếu thằng cháu nội lục trong tủ thờ, lôi ra cuốn sổ đầy cứt gián, anh Hai coi, tập chép bài ca anh chép cho tụi em còn nguyên đây nè…”.
THÔNG TIN CƠ BẢN
Tác giả: Nguyễn Ngọc Tư.
Thể loại: Văn học , Tản văn.
Nhà xuất bản: NXB Trẻ.
Giai đoạn: Văn học VN đương đại.
Xembooks
